Publications

Johann Guenther, Professor, Ing. Dr., Danube University Krems, George Bouchagiar, Attorney-at-Law, MSc., LLM cand., Tilburg University, Eugenia Alexandropoulou-Egyptiadou, Professor, University of Macedonia, Greece; Ioannis Iglezakis, Assoc. Professor, Aristotle University of Thessaloniki-Law School; Andreas Giannakoulopoulos, Ass. Professor, Ionian University; Frances Grodzinsky, Professor, Sacred Heart University US; Herman Tavani, Professor, Rivier University US; Kenneth Einar Himma, Professor, Seattle Pacific University US; Richard Spinello, Ass. Professor, Boston College, US; Nikos Koutras, MSc., Phd, Phd (cand.), Maquarie Law School, Australia; Fereniki Panagopoulou-Koutnatzi, LLM, PhD, Attorney-at-Law; Michel Politis, Assoc. Professor, Ionian University, Dionysia Kallinikou, Professor, University of Athens.

Computers and Society (ACM Press, New York)

Ethics and Information Technology

European Journal of Health Law

Ifcai Journal of Heathcare Law

International Review of Information Ethics (Publication of the International Center for Information Ethics – Stuttgart, Germany)

Journal of Information, Communication, and Ethics in Society (Troubadour/Emerald Publishing, UK), 2004

American International Journal of Contemporary Research http://www.aijcrnet.com/

Procedia-Social and Behavioral Sciences http://www.sciencedirect.com/science/journal/18770428

Δικαιώματα του Ανθρώπου (Human Rights), (in Greek)

Εφαρμογές Αστικού Δικαίου (Applications of Ciivl Law) in Greek

Δίκαιο Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επικοινωνίας (ΔιΜΜΕ, in Greek)

Κριτική Επιθεώρηση Νομικής Θεωρίας και Πράξης (KritE, in Greek)

Σύγχρονη Εκπαίδευση (Modern Education, in Greek)

Iόνιος Επιθεώρηση του Δικαίου (Ionian Law Review, in Greek)

Νομική Επιθεώρηση Αθηνών (Athens Law Review, in Greek)

Τεκμήριον (DALS Review, in Greek)

DIGESTA (in Greek)

Λυσίας (Lysias, in Greek, Cypriot Law Journal) (in Greek)

Ποινική Δικαιοσύνη (Criminal Justice, in Greek) (in Greek)

Kluwer Law International
Edward Elgar Publishing
Ronald Sadler editions-Palgrave Macmillan
The IFCAI University Press
Jones and Bartlett publishers
Martinus Nijhoff publishers
Tepis publishing house
Brylant
Νομική Βιβλιοθήκη (Nomiki Vivliothiki, Greece)
Α. Σάκκουλας (Ant. Sakkoulas, Greece)
University of Macedonia Press
Papazissi Publishers
Paschalidis Press
Ocelotos Publishing

Bioinformatics Law: Legal Issues for Computational Biology in the Post-Genome Era (edited by Jorge L. Contreras and A. James Cuticchia). Chicago, IL: ABA (American Bar Association) Publishers, 2013.

Internet Security: Hacking, Counterhacking, and Society (edited by Kenneth E. Himma). Boston, MA: Jones and Bartlett, 2007.

The (Wiley) Handbook of Information and Computer Ethics (edited by Herman Tavani and Kenneth Himma). Hoboken, NJ: John Wiley and Sons, 2008.

Ethics and Emerging Technologies, (edited by Ronald Sandler). Palgrave Macmllan 2013,

International Encyclopedia of Laws, Tort law Hellas, Kluwer Law International 2003, p. 364

Διαθέσιμο το αρχείο σε .pdf / Download .pdf file

A note of the General Editor of the International Encyclopedia of Laws Pr. Roger Blanpan on Tort Law Hellas
A note from ass. Editor, Sophie Stinjs, on Tort Law Hellas

H μονογραφία αυτή αποτελεί μέρος της Διεθνούς Εγκυκλοπαίδειας των Δικαίων (International Encyclopaedia of Laws), στην οποία εκδίδονται στην Ολλανδία με διεθνή διάθεση τα δίκαια όλων των χωρών. Η εδώ αναφερόμενη είναι η μονογραφία της Ελλάδος για το δίκαιο των αδικοπραξιών (στην Ελλάδα, οι ρυθμίσεις για τις αδικοπραξίας και για τις συμβάσεις μαζί με τον αδικαιολόγητο πλουτισμό κλπ βρίσκονται στο γενικό ενοχικό δίκαιο, αλλά η εγκυκλοπαίδεια τήρησε τον αγγλοσαξονικό διαχωρισμό των αδικοπραξιών σαν ξεχωριστό ‘κλάδο’). Τη μονογραφία του ελληνικού δικαίου των συμβάσεων έγραψε ο τ. Υπουργός Δικαιοσύνης και Καθηγητής Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών κ. Μιχάλης Σταθόπουλος, ενώ άλλοι Καθηγητές Νομικής στην Ελλάδα έγραψαν: το συνταγματικό δίκαιο (Καθηγητής Νομικής Αθηνών κ. Φίλιππος Σπυρόπουλος), το ασφαλιστικό δίκαιο (Καθηγητής Νομικής Σχολής Νικόλαος Ρόκας), το ιατρικό (Επ. Καθηγητής ΑΠΘ Θεόδωρος Κόνιαρης και Επ. Καθ. ΑΠΘ Άννα Καρλοβασίτου), το εμπράγματο (Καθηγήτρια ΑΠΘ, Γιάννα Καρύμπαλη-Τσίπτσιου), την πνευματική ιδιοκτησία (Καθηγητής Αθανάσιος Λιακόπουλος, Νομική Σχολή Αθηνών), την πολιτική δικονομία (Καθηγήτρια Πελαγία Γεσίου Φαλτσή, Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης), το οικογενειακό δίκαιο (Καθηγήτρια Νομικής Σχολής Αθηνών Ισμήνη Ανδρουλιδάκη-Δημητριάδη) το δίκαιο του περιβάλλοντος (Καθηγητής Νομικής Σχολής Αθηνών Ιωάννης Καράκωστας) κλπ για την Διεθνή Εγκυκλοπαίδεια των Δικαίων.

Η μονογραφία περιλαμβάνει περιγραφή των χαρακτηριστικών του ελληνικού δικαίου και τον διαχωρισμό των αδικοπραξιών από σειρά άλλων δικαίων κλπ, όπως από το εμπράγματο και από το οικογενειακό δίκαιο (έναν διαχωρισμό που δεν βλέπουμε στις ελληνικές μελέτες για τις αδικοπραξίες). Αναπτύσσονται όλα τα χαρακτηριστικά που στηρίζουν τη βάση του συστήματος του γενικού ενοχικού δικαίου, αλλά περιλαμβάνει και ολόκληρο το ελληνικό δίκαιο της αποζημίωσης. Ως προς αυτό, ξεφεύγει φυσικά από την στενή περιγραφή της έννοιας της αδικοπραξίας στην Ελλάδα και καλύπτει ένα ιδιαίτερα μεγάλο και σημαντικό πεδίο του αστικού δικαίου, την αποζημίωση (όπως καλύπτει και τον αδικαιολόγητο πλουτισμό)-όπως και ζητήματα γενικής φύσεως (πχ ικανότητα, αμέλεια, ευθύνη δημοσίου, ευθύνη για αλλότριες πράξεις, ευθύνη για προϊόντα, αντικειμενική ευθύνη, ευθύνη για παροχή υπηρεσιών, ευθύνη για προσβολές στο περιβάλλον, παραγραφές, γενικοί λόγοι άρσης ευθύνης, αιτιώδης συνάφεια προς ζημιογόνο αποτέλεσμα, είδη ζημίας-οικονομική ζημία και ηθική βλάβη, εκτίμηση ζημίας και αποζημίωσης-θεωρίες και πράξη, συντρέχον πταίσμα, καταβολή αποζημίωσης, κανόνες ασφαλιστικών μέτρων, ποινική αποζημίωση, κοινή και αλληλέγγυος ευθύνη κλπ).

Το δίκαιο των αδικοπραξιών και της αποζημίωσης αποτελεί αναγκαία επιστημονική βάση διερεύνησης του δικαίου της πληροφορίας, στο βαθμό που οι διαφορές για την παροχή της πληροφορίας εντάσσονται στις αδικοπραξίες, αλλά και που τα προστατευόμενα έννομα συμφέροντα μέσα από το δίκαιο των αδικοπραξιών συχνά συμπίπτουν με εκείνα του δικαίου της πληροφορίας (τιμή, ιδιωτικότητα, ελευθερία, ελευθερία επιλογής, αλλά και σωματικής ακεραιότητας κλπ). Τα ζητήματα της προστασίας της τιμής και της ιδιωτικής ζωής αναλύονται εξαντλητικά στην παρ. 4 του 2ου κεφαλαίου (Injury to Reputation and Privacy). Εκεί παρουσιάζονται οι ρυθμίσεις του άρ. 57 του Αστικού Κώδικα, η ποινική προστασία της ιδιωτικής ζωής και της τιμής, οι κανόνες χρήσης των πληροφοριών του DNA σε ποινικές υποθέσεις, η ποινική προστασία της φήμης και της τιμής, τα κριτήρια της αστικής ευθύνης για παράνομη προσβολή προσωπικότητας από δημοσίευμα, οι λόγοι άρσης της συγκεκριμένης άδικης συμπεριφοράς (σ. 112), τα κριτήρια της παράνομης προσβολής της προσωπικότητας από δημοσίευμα, η προστασία του ονόματος. Υπό ΙΙΙ, παρ. 4, κεφάλαιο 2 παρουσιάζονται οι ειδικές νομοθετικές διατάξεις προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της τιμής, ενώ εκτίθενται και οι κανόνες προστασίας της ιδιωτικής ζωής σε σχέση με το ιατρικό δίκαιο και τα δικαιώματα των καταναλωτών. Υπό Ε, ΙΙΙ, κεφ. 4, παρουσιάζονται οι ειδικοί νόμοι που προβλέπουν τις αποζημιώσεις για τις προσβολές της ιδιωτικής ζωής και της τιμής δια του τύπου.

Υπό ΙΙ, παρ. 6 κεφ. 4, εκτίθενται οι ρυθμίσεις για την ευθύνη λόγω προσβολής προσωπικών δεδομένων και τις δύο σχετικές Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (σ. 140επ-νόμος 2472/1997 για την προστασία προσωπικών δεδομένων, μετά την Οδηγία για την προστασία των ατόμων από την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων τους). Παρουσιάζονται οι βασικές ρυθμίσεις του νόμου, η έννοια του αρχείου, η έννοια της επεξεργασίας (παρ. 233), οι ειδικοί κανόνες για τα ευαίσθητα δεδομένα και οι συγκεκριμένοι όροι της επεξεργασίας τους (συγκατάθεση του υποκειμένου, ανάγκη προστασίας σημαντικών συμφερόντων του υποκειμένου των δεδομένων εάν είναι ανίκανο να δώσει τη συναίνεσή του στην επεξεργασία των δεδομένων του, η επεξεργασία είναι αναγκαία για την υπεράσπιση του υποκειμένου στα δικαστήρια, λόγοι εθνικής ασφαλείας κλπ). Η παράγραφος 232 αναφέρεται στη γνωστή υπόθεση των προσωπικών δεδομένων και τις ταυτότητες, ενώ παρουσιάζονται οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που ενέκριναν την αφαίρεση του θρησκεύματος από τις ταυτότητες των Ελλήνων πολιτών. Η παράγραφος 236 αναφέρεται ειδικά στη συγκατάθεση στην επεξεργασία προσωπικών δεδομένων (ενδιαφέρον έχει ότι ο νομικός όρος ‘informed consent’ χρησιμοποιήθηκε και για να εκφράσει τη συγκατάθεση σε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, ενώ, βέβαια, ‘κατάγεται’ από την συναίνεση σε ιατρική πράξη-οι προβληματισμοί είναι παρόμοιοι, τι σημαίνει παροχή πληροφορίας για την εξασφάλιση έγκυρης συγκατάθεσης σε επεξεργασία προσωπικών δεδομένων κλπ). Στην παρ. 235 παρουσιάζεται η Αρχή Προστασίας Δεδομένων, η οποία θεσπίστηκε από τον Ν. 2472/1997, και αναφέρονται οι αρμοδιότητές της. Στις παρ. 239-241 αναλύονται οι προϋποθέσεις της ευθύνης για την προσβολή του δικαιώματος στα προσωπικά δεδομένα, το είδος των διατάξεων του Ν. 2472/1997 το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε ευθύνη αποζημίωσης του προσβολέα, η φύση της υπαιτιότητας που απαιτείται για την κατάφαση της ευθύνης αυτής (θετική γνώση ή υπαίτια άγνοια της δυνατότητας προσβολής) και ειδικά, η ευθύνη όπως ‘μεταφράζεται’ σε συγκεκριμένους αριθμούς κατά τον νόμο (όχι κάτω από 6.000 ευρώ-στον ίδιο τον νόμο, 2εκ.) για ηθική βλάβη από παράνομη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Εκτίθεται και το ‘νέο’ της διάταξης αυτής και ο οιονεί ποινικός χαρακτήρας της, αλλά και το πολύ σημαντικό στοιχείο της ανεξαρτητοποίησης της ικανοποίησης της ηθικής βλάβης από οποιαδήποτε άλλη οικονομική ζημία.

Στις παρ. 243-246 αναλύεται η ευθύνη για την προσβολή προσωπικών δεδομένων ειδικά στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Παρουσιάζεται ο νόμος 2274/1999, με τη βασική του αρχή του απορρήτου των τηλεπικοινωνιών (άρ. 4) και οι θεμιτές εξαιρέσεις της, οι όροι της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων κατά τις τηλεπικοινωνίες, η απαγόρευση της διοχέτευσης σε τρίτους των προσωπικών δεδομένων που έχουν στην κατοχή τους οι παροχείς τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών , η πρόβλεψη της καταστροφής δεδομένων μετά το τέλος της κλήσης, όροι ένταξης προσωπικών δεδομένων σε τηλεφωνικούς καταλόγους, η απαγόρευση των κλήσεων για τους σκοπούς της άμεσης προώθησης προϊόντων εάν υπάρχει δήλωση του συνδρομητή ότι δεν επιθυμεί να δέχεται παρόμοιες κλήσεις, οι ειδικοί όροι της αποζημίωσης για την παραβίαση προσωπικών δεδομένων των συνδρομητών (οικονομική ζημία/ηθική βλάβη, όρια κλπ). Στην παράγραφο 246 αναλύεται η διαφορά των διατάξεων περί ορίων αποζημίωσης ειδικά στην ευθύνη του παρόχου τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από το γενικό δίκαιο της αποζημίωσης και υποστηρίζεται ότι τα όρια αυτά ενέχουν έναν οιονεί-ποινικό χαρακτήρα, τη σιγμή όμως που στο ελληνικό δίκαιο, δεν υφίσταται η ποινική αποζημίωση (punitive damages) του αγγλοσαξονικού δικαίου, καθώς η αποζημίωση στο σύστημά μας επιτρέπεται να έχει, καταρχήν, μόνο αποκαταστατικό σκοπό.

Στις παρ. 237-255 αναλύεται το ζήτημα της αδικοπρακτικής ευθύνης από την προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Αναφέρονται οι νόμοι που ισχύουν στην Ελλάδα και προστατεύουν την πνευματική ιδιοκτησία. Η προσβολή του δικαιώματος στην πνευματική ιδιοκτησία (όχι μόνο σε πληροφορίες, αλλά σε ο,τιδήποτε) συνιστά αδικοπραξία, ενώ πριν τη θέσπιση του Ν. 2121/1993, η αποζημίωση για την προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν δυνατή μέσω της επίκλησης των άρθρων 914ΑΚ και 60ΑΚ. Στην παράγραφο 249 περιγράφεται ο Ν. 2121/1993 για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και η διχοτόμηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε περιουσιακά δικαιώματα των δημιουργών και σε ηθικά δικαιώματα. Ο Ν. 2121/1993 διατήρησε τη διχοτόμηση αυτή, ενώ αφιέρωσε και ένα ολόκληρο κεφάλαιο στα προγράμματα Η/Υ ως έργα, όπως εκτίθεται στην παρ. 249. Στην παράγραφο 250 παρουσιάζονται οι προϋποθέσεις της πνευματικής ιδιοκτησίας και ειδικά η προϋπόθεση της πρωτοτυπίας, όπως έχει θεωρηθεί στην Ελλάδα αλλά και στο αγγλοσαξονικό δίκαιο (διαφορετικά εκεί, με έμφαση στην εργασία, στην προσπάθεια και όχι στη πνευματική δημιουργία). Στην παράγραφο 252 απαριθμούνται τα είδη των έργων που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας, ενώ τονίζεται ότι δεν απαιτείται καμία διατύπωση για την κτήση του δικαιώματος από τον δημιουργό. Στην παράγραφο 253 αναλύεται το άρ. 65 του νόμου για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, κατά το οποίο η ευθύνη για την προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ανέρχεται στο διπλό του ανταλλάγματος για την παροχή αδείας για τη χρήση που έγινε. Ο κανόνας της διπλής αποζημίωσης, όπως περιγράφεται στην παράγραφο αυτή, για την προσβολή δικαιωμάτων στην πνευματική ιδιοκτησία, αποτελεί ένα ρήγμα στο ελληνικό σύστημα της αποζημίωσης, καθώς ο γνωστός σκοπός της παροχής αποζημίωσης ήταν, καταρχήν, πάντοτε αποκαταστατικός. Αναφέρεται επίσης ότι εάν ο δικαιούχος επιθυμεί να εισπράξει ως αποζημίωση τα κέρδη από την προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας, τότε απόδειξη της υπαιτιότητας του προσβολέα δεν απαιτείται. Στην παρ. 254 παρατίθεται η τελευταία (μέχρι την έκδοση της μονογραφίας) ελληνική νομολογία για την προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας και την αποζημίωση, με ειδικές αναφορές στην εφαρμογή του κανόνας της διπλής αποζημίωσης για προσβολή δικαιωμάτων στην πνευματική ιδιοκτησία. Παρατίθεται η απόφαση 1639/2001 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, στην οποία κρίθηκε το ζήτημα της προσβολής πνευματικών δικαιωμάτων μέσω του Διαδικτύου, όταν ο προσβολέας στην περίπτωση αυτή δημοσίευσε στο Διαδίκτυο ξένα έργα με προσβλητικούς χαρακτηρισμούς για τη δημιουργό της, προσκαλώντας τους χρήστες του διαδικτύου να σχολιάσουν τη δημιουργό (αλλά και να παραγγείλουν τα έργα της κλπ). Στην παρ. 255 γίνονται κάποιες προβλέψεις για το μέλλον του Ν. 2121/1993 για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, με αναφορές στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας που θεσπίστηκε με τον νόμο αυτόν και στα ειδικά δικαστήρια για την πνευματική ιδιοκτησία και στην ανάγκη της πραγματικής εφαρμογής του νόμου αυτού, εφαρμογή η οποία οπωσδήποτε αποτελεί δύσκολο εγχείρημα.

Στις παραγράφους 256-263 παρουσιάζονται τα νομικά ζητήματα του αθεμίτου ανταγωνισμού και της προστασίας σημάτων. Τα θέματα της νομικής προστασίας σημάτων και του ανταγωνισμού συγκαταλέγονται στα ερευνητέα ζητήματα του δικαίου της πληροφορίας, καθώς αφορούν προστασία δικαιωμάτων ουσιαστικά σε πληροφορίες (βλ. εντελώς ενδεικτικά, κατάλογο ερευνητικών θεμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας του Ινστιτούτου Δικαίου της Πληροφορίας του Άμστερνταμ, www.ivir.nl). Η παραβίαση δικαιώματος βιομηχανικής ιδιοκτησίας, ειδικά σε σήμα (trademark) συνιστά, εκτός άλλων, και αδικοπραξία, όπως εκτίθεται στην παράγραφο 256, όπως αδικοπραξία αποτελεί και η πράξη αθεμίτου ανταγωνισμού γενικά. Στην παράγραφο 257 αναλύεται η έννοια του αθεμίτου ανταγωνισμού κατά τον Ν. 146/1914, με ειδική αναφορά στην γενική ρήτρα των χρηστών ηθών, ως ‘παράθυρο’ μέσα από το οποίο η ηθική εισέρχεται στο δίκαιο. Στην παρ. 258 περιγράφονται οι προϋποθέσεις του αθεμίτου ανταγωνισμού (ανταγωνιστικός σκοπός και πράξη αντίθετη στα χρηστά ήθη). Παρατίθενται παραδείγματα αθεμίτου ανταγωνισμού, ενώ εκτίθενται οι κανόνες παραγραφής των σχετικών αγωγών κλπ. Η παρ. 259 αναφέρεται ειδικά στο αδίκημα της παραβίασης απορρήτου (πληροφορίας) από εργαζόμενο σε επιχείρηση, το οποίο έχει ειδικά θεσπιστεί στον παραπάνω νόμο, ενώ για όλες τις άλλες εργασιακές σχέσεις προκύπτει από την ερμηνεία της ρήτρας περί καλής πίστης (ΑΚ 288).

Η παράγραφος 261 αφορά ειδικά την προστασία σημάτων, με τον νέο νόμο 2239/1994. Παρουσιάζονται οι βασικές αρχές του νόμου αυτού και οι προϋποθέσεις προστασίας των σημάτων με αγωγές αποζημίωσης ή/και αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων, ώστε οι προσβολείς να πάψουν να κάνουν χρήση ξένου σήματος. Στην παρ. 262 περιγράφονται οι προϋποθέσεις ενός προστατευτέου σήματος, ανάμεσα στις οποίες είναι και να προκύπτει από την αθέμιτη χρήση κίνδυνος σύγχυσης. Στην παράγραφο 263 εκτίθεται η διαφορά του νέου νόμου, 2339/1994 από το παλαιότερο νομοθετικό καθεστώς, καθώς πλέον δεν απαιτείται η χρήση του ξένου σήματος να έχει ως σκοπό τον αθέμιτο ανταγωνισμό, αλλαγή η οποία είναι σημαντική για το δίκαιο των σημάτων. Ο σκοπός του αθεμίτου ανταγωνισμού, βέβαια, είναι σημαντικός προκειμένου να επιδικασθεί αποζημίωση για ηθική βλάβη στον πραγματικό δικαιούχο του σήματος. Στην παρ. 263 επίσης αναφέρεται μια ενδιαφέρουσα απόφαση, η 868/2001, του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών, για τη χρήση του σήματος ‘Ίασις’ από μη δικαιούχο.

Στην παράγραφο 264, που κλείνει και το κεφάλαιο για την πνευματική ιδιοκτησία/βιομηχανική ιδιοκτησία, περιγράφεται σαν σύνολο η νομοθεσία με την οποία προστατεύονται τα σχετικά δικαιώματα. Γίνεται κριτική στην έλλειψη της δυνατότητας απονομής ποινικής αποζημίωσης για την πράξη του σκοπίμου, αθεμίτου ανταγωνισμού μέσω του οποίου προέκυψαν μεγάλα κέρδη, έλλειψη που μπορεί να αμβλύνεται κάπως με τη νέα διάταξη του Ν. 2121/1993, η οποία προβλέπει τη δυνατότητα της επιστροφής αδικαιολογήτου πλουτισμού του προσβολέα ξένης πνευματικής ιδιοκτησίας (αν και είναι εξαιρετικά δύσκολη η σχετική απόδειξη).

Στις παρ. 265-269 αναλύεται η έννοια της ‘συνταγματικής αδικοπραξίας’, όπου το παράνομο που θεμελιώνει την αδικοπραξία είναι η παραβίαση συνταγματικών ατομικών δικαιωμάτων άλλου από (επίσης) ιδιώτη, σε έννομη σχέση στην οποία αυτό το ατομικό δικαίωμα προσιδιάζει. Έτσι, ειδικά για το δίκαιο της πληροφορίας, τα ατομικά δικαιώματα που έχουν σχέση με αυτήν (ελευθερία πληροφόρησης, ελευθερία πληροφοριακής ιδιωτικότητας, δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων, δικαίωμα προστασίας γενετικής ταυτότητας, δικαίωμα ιδιωτικής ζωής, ελευθερία της έκφρασης και του λόγου, ελευθερία του τύπου, απόρρητο της επικοινωνίας, ελευθερία επικοινωνίας) ‘τριτενεργούν’ μέσω της Σ25 παρ. 3 και θεμελιώνουν τη δυνατότητα προστασίας τους από προσβολές και από ιδιώτες, που δεν ασκούν δημόσια εξουσία, ακόμη και όταν δεν υπάρχει ειδικός νόμος που να καλύπτει τη συγκεκριμένη παράνομη συμπεριφορά.

Στις παραγράφους 611 και 612 αναλύονται τα ζητήματα της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και του αθεμίτου ανταγωνισμού (σημάτων κλπ) μέσω της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων της πολιτικής δικονομίας, με αναφορά σε συγκεκριμένες ελληνικές δικαστικές αποφάσεις. Στην παράγραφο 616, επίσης, παρουσιάζεται η προστασία του δικαιώματος στην προσωπικότητα με την ίδια διαδικασία, των ασφαλιστικών μέτρων. Στην παράγραφο 623 (Statutory Deviations) γίνεται εκτενής αναφορά σε διαφορετικές ρυθμίσεις, ανάμεσα στις οποίες είναι οι διατάξεις του νόμου προστασίας προσωπικών δεδομένων, προστασίας δεδομένων στον τηλεπικοινωνιακό τομέα, προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας και προστασίας των καταναλωτών, οι οποίες αφορούν τη δυνατότητα απόκλισης από τον γνωστό σκοπό της αποζημίωσης ως καθαρά αποκαταστατικό και θεσπίζουν αφηρημένη αποζημίωση.

Η μονογραφία καλύπτει το ελληνικό αστικό δίκαιο, των αδικοπραξιών αλλά και ολόκληρο το δίκαιο της αποζημίωσης, τα θέματα δε που πραγματεύεται αγγίζουν ένα πολύ ευρύ πεδίο του δικαίου μας (αστικού, πνευματικής ιδιοκτησίας, σημάτων κλπ). Ανάμεσα στα ζητήματα αυτά ανευρίσκονται και πολλά θεμελιώδη ζητήματα του δικαίου της πληροφορίας (καθώς, όπως ανέφερα και παραπάνω, το δίκαιο της πληροφορίας παρουσιάζει έντονα διακλαδικό χαρακτήρα, ενώ ‘εσωτερικεύει’ μεγάλο μέρος του αστικού δικαίου), όσο και ειδικότερα ζητήματα του δικαίου της πληροφορίας. Ως γνωστόν άλλωστε (Γεωργιάδης: 2002, Γενικές Αρχές) ‘το αστικό δίκαιο έχει θεμελιώδη σημασία για τη νομική επιστήμη, της οποίας στην ουσία αποτελεί τη βάση. Η νομική ορολογία και οι θεμελιώδεις νομικές έννοιες αποτελούν δημιουργήματα του αστικού δικαίου, ώστε βάσιμα μπορεί να υποστηριχθεί ότι η όλη νομική δογματική στηρίζεται σε αυτό. Για τον λόγο αυτό, χωρίς βαθιά γνώση του αστικού δικαίου η ενασχόληση τόσο με τους υπόλοιπους κλάδους του ιδιωτικού δικαίου όσο και με το δημόσιο δίκαιο καθίσταται μάταιη, γιατί μόνο μέσα από το σύστημα που διαθέτει το αστικό δίκαιο μπορεί να αναπτυχθεί η νομική σκέψη. Άλλωστε, η γνώση των διατάξεών του κυρίως για την ικανότητα δικαίου και δικαιοπραξίας, για την κατάρτιση των δικαιοπραξιών και για τις ενοχικές σχέσεις αποτελούν στοιχειώδες προαπαιτούμενο για την ενασχόληση με οποιονδήποτε άλλον κλάδο δικαίου’. Το αστικό δίκαιο, άλλωστε, αποτελεί ius commune, γενικό ιδιωτικό δίκαιο, καθώς αναφέρεται στις έννομες σχέσεις όλων των προσώπων και ρυθμίζει τις σχέσεις που παράγονται από την ιδιωτική ζωή και τη συναλλακτική δραστηριότητα όλων των πολιτών (Παπαντωνίου: 1983).

Διαθέσιμο το αρχείο σε .pdf / Download .pdf file

Η εκτεταμένη μελέτη αφορά την έννοια της πιθανότητας σαν κριτήριο ζημίας, ή (ίσως) και σαν αυτοτελές έννομο αγαθό. Αναλύει τα είδη ζημιών που αναγνωρίζει το δίκαιο, περιουσιακή ζημία/ηθική βλάβη και τη διαφορετική τους μεταχείριση από την πλευρά της αποζημίωσης. Εκθέτει την έννοια της πιθανότητας στο δίκαιο και παραθέτει παραδείγματα υποθέσεων από διάφορους κλάδους δικαίου όπου εμφανίζεται η πιθανότητα σαν μορφή βλάβης. Παρουσιάζει τις διάφορες σχετικές θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί για την πιθανότητα μέσα στο δίκαιο της αποζημίωσης, είτε σαν πιθανότητα κέρδους οικονομικού, είτε σαν πιθανότητα αποφυγής σωματικής βλάβης ή θανάτου, είτε σαν πιθανότητα άλλου επωφελούς γεγονότος (πχ γάμου). Αναλύεται η ελληνική και αγγλοσαξονική νομολογία που έχει, έμμεσα ή άμεσα, ασχοληθεί με το θέμα ‘πιθανότητα’, καθώς και όσα είναι σχετικά με τα δικαιώματα προσδοκίας. Παρατίθεται η αντιμετώπιση της πιθανότητας στο ελληνικό δίκαιο ευθύνης από διαπραγματεύσεις, στις αγωγές λόγω (και) 931ΑΚ, στις αγωγές λόγω προσβολής της ικανότητας προς εργασία, στις αγωγές λόγω παράλειψης μονιμοποίησης εργαζομένων και άλλες. Εκτίθεται η θεμελιώδης σημασία της πιθανότητας στο γενικό δίκαιο της αποζημίωσης και επιχειρείται να θεμελιωθεί η ανάγκη προστασίας της πιθανότητας και να καταρριφθούν οι αντίθετες προς αυτή τη θέση απόψεις στην Ελλάδα αλλά και στις ΗΠΑ, Γαλλία κ.λπ.

Η προσβολή της πιθανότητας, ως ζημία, αφορά το δίκαιο της πληροφορίας, όταν ανακύπτει το ειδικό ερώτημα εάν η παροχή (και μόνο) μιας ‘επικίνδυνης’ πληροφορίας μπορεί να στοιχειοθετήσει παράνομη συμπεριφορά, τη στιγμή που η επαπειλούμενη ζημία είναι η αύξηση της πιθανότητας για κάποια μελλοντική βλάβη προκαλούμενη από τον δέκτη (και πιθανό χρήστη) της ‘επικίνδυνης’, ζημιογόνου πληροφορίας. Τέτοια περίπτωση μπορεί να είναι, για παράδειγμα, η δημοσίευση στο Διαδίκτυο (αλλά και όχι μόνο) ‘επικίνδυνων’ πληροφοριών, όπως οδηγιών για το πώς μπορεί κανείς να προσβάλλει ένα ξένο πρόγραμμα Η/Υ (‘hacking’ κλπ). Το πεδίο έρευνας της ευθύνης στο σημείο αυτό αφορά τις λεγόμενες στις ΗΠΑ πληροφοριακές αδικοπραξίες, ‘infotorts’, και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς αναμιγνύει, εκτός άλλων, και το ζήτημα της πιθανής προσβολής της συνταγματικής αρχής της ελευθερίας της έκφρασης. Συναφές είναι και το σχετικό, πολύ σημαντικό θέμα, του κατά πόσο ο ‘λόγος’ μόνος του μπορεί να στοιχειοθετήσει ζημία (βλ. υποθέσεις πορνογραφίας κ.λπ).

Το άρθρο συμπεριλαμβάνεται στην ελληνική νομική βιβλιογραφία που παρατίθεται στην ιστοσελίδα του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, www.iatronomiki.gr

Διαθέσιμο το αρχείο σε .pdf / Download .pdf file

Σκέψεις λόγω του νέου άρθρου του ελληνικού Συντάγματος για την εφαρμογή των διατάξεων περί ατομικών δικαιωμάτων και στις ιδιωτικές έννομες σχέσεις στις οποίες προσιδιάζουν. Πιθανά αποτελέσματα της εφαρμογής του άρ 25 παρ. 1 στο γενικό δίκαιο της αποζημίωσης. Ειδικά σε σχέση με το δίκαιο της πληροφορίας, έχει ενδιαφέρον να κριθεί εάν τυχόν η παραβίαση του συνταγματικού δικαιώματος στην πληροφορία από ιδιώτη (και άλλων συνταγματικών δικαιωμάτων που αφορούν την πληροφορία, πχ του δικαιώματος του πολίτη στην προστασία της γενετικής του ταυτότητας) μπορεί πλέον, μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2001, να στηρίξει μια αγωγή λόγω αδικοπραξίας μεταξύ ιδιωτών, λόγω της εφαρμοσμένης πλέον άμεσης τριτενέργειας των συνταγματικών δικαιωμάτων στις έννομες σχέσεις στις οποίες προσιδιάζουν.

Διαθέσιμο το αρχείο σε .pdf / Download .pdf file